Tanzimat Dönemi Edebiyatı Önemli Eserlerimiz
Edebiyat sınavlarında sizlere destek olabilmek ayrıca en çok sorulan eserleri bir araya getirerek sizlerin daha kolay bir şekilde sınava hazırlanmanızı sağlamak için elimizden geleni yapıyoruz. Tanzimat Dönemi Edebiyatında geçmiş yıllarda doğrudan veya dolaylı olarak sorulmuş olan eserleri de bir araya getirerek paylaşmış bulunuyoruz. Bir kere bile olsa burada ki eserlere çalışmanız sınavda netlerinizin artmasına katkı sağlayabilir. Buradaki bilgiler gelecek sınavlarda sorulma ihtimali yüksek olan bilgilerdir.
DERGİ VE GAZETELER
BEDİR: Ahmet Mithat Efendi;
gazete; 1870 yılında çıkarılan kısa süreli bir gazetedir…
CERİDE-İ HAVADİS: 1840 yılında
çıkarılan ilk yarı resmi gazetedir…
DEVİR: Ahmet Mithat Efendi;
gazete; 1872 yılında çıkarılan kısa süreli bir gazetedir…
DİYOJEN: Teodar Kasap; dergi; ilk
mizah dergidir…
HÜRRİYET: 1867 yılında Ziya Paşa
ile Namık Kemal Londra’da beraber çıkardıkları bir gazetedir…
İBRET: Namık Kemal; gazete; 1872
yılında çıkarılmıştır…
MECMUA-YI FÜNUN: Münif Paşa;
dergi; 1862 yılında çıkarılan ilk dergidir…
MUHBİR: Ali Suavi; gazete; 1867
yılında çıkarılan bu gazete, dönemin yönetim biçimini sert bir dille eleştirdiği
için kısa bir süre sonra kapanmıştır…
TAKVİM-İ VAKAYİ: 1831 yılında
devlet eliyle çıkarılan ilk resmi gazetedir. Türk toplumu ilk bu gazete ile
tanışmıştır. Bir resmi gazetedir, devletin yayın organıdır…
TASVİR-İ EFKÂR: 1862 yılında
Şinasi tarafından çıkarılmıştır; Şinasi Paris’e gidince bu gazeteyi Namık
Kemal’e devretmiştir ve bir süre sonra da gazete kapanmıştır…
TERCÜMAN-I AHVAL: İbrahim Şinasi
ile Agâh Efendi’nin 1860 yılında birlikte çıkardıkları ilk özel gazetedir.
Ayrıca bu gazete ile Tanzimat Edebiyatı başlar…
TERCÜMAN-I HAKİKAT: 1878 yılında
Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır; II. Abdülhamit döneminde
yayımlanan en önemli gazetedir; yönetime
karşı siyasal muhalefet yapmak
yerine halkı eğitici ve okuma alışkanlığı kazandırıcı bir yayın politikası izlemiştir…
DİĞER
HİKÂYE-İ İBRAHİM PAŞA VE İBRAHİM-İ
GÜLŞENİ: Hayrullah Efendi, ilk tiyatro denemesi, 1844
MUHAVERAT-I HİKEMİYE: Münif Paşa;
düzyazı; edebiyatımızdaki ilk düzyazı çevirileridir; 1859 yılında Fransız yazar
Fenelon’dan çevrilmiştir…
TABSIRA: Akif Paşa; anı; Türk
edebiyatının anı türündeki ilk eseridir…
TELEMAK: Yusuf Kamil Paşa; roman;
edebiyatımızdaki ilk çeviri romanıdır; 1862 yılında Fransız yazar Fenelon’dan
çevrilmiştir; eser yayımlandığı zaman büyük bir ilgi görmüş, yedi yılda dört
kez basılmıştır; didaktik bir eserdir. Bu eser modern roman anlayışıyla ilgisi
yoktur…
MUHADERAT: İlk kadın romancımız
Fatma Aliye Hanım’ın romanı, 1892 …
ŞİNASİ
DURUB-I EMSAL-İ OSMANİYE: Şinasi;
sözlük; yazarın Türk atasözlerini derlediği bir eserdir…
LA FONTAİNE’DEN ÇEVİRİLER:
Şinasi; fabl; edebiyatımızdaki ilk fabl çevirileridir; Fransız yazar La Fontaine ’den çevirmiştir…
MÜNTEHABAT-I EŞARIM: Şinasi;
şiir; yazarın kendi yazdığı şiirlerini topladığı bir eserdir…
ŞAİR EVLENMESİ: Şinasi; tiyatro;
Türk edebiyatında batılı anlamda ilk tiyatro eseridir; bir töre komedyası
özelliği taşıyan eser görücü usulü evliliğin sakıncalarını konu almaktadır; tek
perdelik bir komedidir; Batı tarzında yazılmasına karşın geleneksel Türk
tiyatrosunun da etkileri görülür; klasisizm akımının etkisinde yazılmış üç
birlik kuralına uyulmuştur; oyun kahramanları kendi kişiliğine uygun
konuşturulmuştur; eser tekniği yerli, içeriği canlı ve sade bir dille yazılmıştır…
TERCÜMAN-I AHVAL MUKADDİMESİ:
Şinasi; makale; edebiyatımızdaki ilk makale örneğidir; bu makaleyi ilk “
Tercüman-ı Ahval “ gazetesinde yayımlamıştır, noktalama işaretlerini ilk defa
burada uygulamıştır…
TERCÜME-İ MANZUME: Şinasi; şiir
çevirisi; edebiyatımızdaki ilk şiir çevirileridir; yazarın şiir alanındaki ilk
eseridir; Fransız şiirinden yaptığı çevirilerin yer aldığı bir kitaptır; La Fontaine , Racine ve
Fenelon’un şiirlerini Türkçeye çevirerek bu eserde toplamıştır; yazarın bu
eseri ortaya koymadaki amacı Klasik Fransız şiirini tanıtmaktır…
NAMIK KEMÂL
CEZMİ: Namık Kemal; roman; Türk
edebiyatının ilk tarihi romanıdır; Türk – İran savaşları anlatılır; taht
kavgası konu edilir; roman, Kırım Şehzadesi Adil Giray'ın yaşadığı aşk ve Cezmi'nin onu
kurtarmak isterken geçirdiği serüvenleri anlatır…
İNTİBAH: Namık Kemal; roman; Türk
edebiyatının ilk edebi romanıdır; eserde cariyelik konusu işlenmiştir; roman, Ali Bey adlı toy bir delikanlının yaşamı ve
evlilik macerası konu edinir; eser teknik olarak pek başarılı değildir; iyi ve
kötü tipler gerçekten uzak, aşırı niteliklere sahiptir…
AKİF BEY: Namık Kemal; tiyatro;
yine yazarın Magosa'da yazdığı bu eserinde, yurtsever bir deniz
subayının göreve koştuğu sırada karısının kendisine bağlılık göstermeyişini
anlatırken, ahlaksal bir yorum da getirmiştir…
CELALETTİN HARZEMŞAH: Namık
Kemal; tiyatro; 15 perdelik tarihi bir oyundur; eser oynanmak için değil
okunmak için yazılmıştır; Namık Kemal'in en beğendiği yapıtı olarak
bilinir; oyun, Moğollara karşı İslam
dünyasını koruyan Celaleddin Harzemşah'ın kişiliği çevresinde gelişir; bu
eserde Namık Kemal, İslam birliği düşüncesini kapsamlı bir biçimde
sergilemiştir…
GÜLNİHAL: Namık Kemal; tiyatro;
yazarın tiyatro eserleri içinde teknik yönden en başarılı oyunudur; yazarın, Magosa'dayken
yazdığı bu eserinde baskıya
ve zulme karşı duyduğu tepkiyi dramatik bir biçimde dile getirmiştir; oyunun
sahnelenmesinde pek çok bölüm sansür tarafından çıkarılmıştır…
KARA BELA: Namık Kemal; tiyatro; yazarın
piyeslerinin içindeki en zayıfı ve kendisinin esas meseleleri ile irtibatı en
gevsek olanıdır; Magosa'da yazılan bu eser, saray hizmetindeki bir harem
ağasının, bir şehzadeyi seven ve babası Hint hükümdarı olan bir kıza olan aşkı
ile bunların ölümlerine yol açan faciayı anlatır; bu bakımdan konusu itibariyle
Kara Bela diğer tiyatrolardan
ayrılmaktadır; Kara Bela'da padişahlara ders verilmek
istenmiş, sarayların iç yüzü halkın gözleri önüne serilmek istenmiştir…
VATAN YAHUT SİLİSTRE: Namık
Kemâl; tiyatro; Türk Edebiyatı'nın
batılı anlamda yazılıp oynanan ilk tiyatro yapıtıdır; bu oyun Gedikpaşa
Tiyatrosu’nda oynanmıştır; yazarın tiyatroların içinde en çok yankı uyandıran
oyunudur; teknik bakımdan kusurludur; toplumun bozulan moralini düzeltmek
amacıyla yazılmıştır; bu oyundan sonra yazar sürgüne gönderilmiştir; kısaca bu
oyunda, Türk-Rus Savası'nda gönüllü olarak cepheye giden sevgilisinin ardından,
cephede O'nunla beraber bulunmak ve onunla aynı kaderi paylaşmak için asker
kıyafetine girip, Silistre müdafasına
iştirak eden genç bir kız ile genç bir adamın aşkı etrafında gelişerek, Türk
askerinin vatan uğruna gösterdiği fedakârlığı canlandırır…
ZAVALLI ÇOCUK: Namık Kemâl;
tiyatro; yazar bu eserinde görücü yoluyla evlenmeye karşı çıktığı anlatır…
HIRRENAME: Namık Kemal; şiir; 1872
yılında mizah dergisi Diyojen'de yayınlanmıştır; şairin Sadrazam Mahmud Nedim Paşa'yı hicveden
şiiridir…
BAHAR-I DÂNİŞ ÖNSÖZÜ: Namık
Kemâl; eleştiri…
EDEBİYATIMIZ HAKKINDA BAZI MÜLAHAZATI
ŞAMİLDİR: Namık Kemal; eleştiri; edebiyatımızdaki ilk eleştiri
yazısıdır, 1866 …
İRFAN PAŞA’YA MEKTUP: Namık
Kemâl; eleştiri…
MUKADDEME-İ CELAL: Namık Kemâl; eleştiri; Celalettin
Harzemşah oyunun başına koyduğu bir önsözdür; bu önsözde Türk
edebiyatının romantizm akı-
mının temel ilkelerini
ortaya koymuştur; ayrıca Batı
edebiyatı ile Doğu edebiyatını karşılaştırmış, tiyatro, roman türleri üstünde
durmuştur…
RENAN MÜDAFAANAMESİ: Namık Kemâl; eleştiri; yazar bu eserini, Fransa Akademisi üyesi
mütefekkir Ernest Renan tarafından İslamiyet’in ilerleme ve ilim karşıtı olduğuna
dair yayımladığı kırk sayfalık makalesine karşı yazmıştır…
TAHRİB-İ HARABAT: Namık Kemâl; eleştiri; yazar bu
eserini Ziya Paşa’nın yazmış olduğu “ Harabat “ adlı eserine karşı yazmıştır.
Amacı, Ziya Paşa’nın çelişkili düşüncelerini eleştirmektir…
TAKİP: Namık Kemal; eleştiri; Ziya Paşa’
yönelik eleştirisini Tahrib-i Harabat sonra Takip’le sürdürmüştür…
TALİM-İ EDEBİYAT ÜZERİNE BİR RİSALE:
Namık Kemâl; eleştiri…
HİLÂL-İ OSMANİ: Namık Kemâl;
konusu ve biçimi yeni şiir…
HÜRRİYET KASİDESİ: Namık Kemal;
şiir; bu şiirde “ hürriyet “ teması üzerinde durulmuştur; şiir dönemin sosyal
ve siyasal olaylarını dile getirir; şairin hürriyete ( özgürlüğe ) olan tutkusunun
ifade eder; şairin en ünlü şiiridir…
VAVEYLA: Namık Kemâl; konusu ve
biçimi yeni şiir…
MOGASA ANILARI: Namık Kemâl; anı;
yazarın Mogasa’da sürgünde olduğu zamanlarda yazdığı anılarıdır…
EVRAK-I PERİŞAN: Namık Kemâl; Bu
kitapta Selahattin Eyyüb Fatih ve Sultan Selim hakkında biyografileriyle,
Osmanlıların yükselme devirlerine ait Devr-i İstilâ adlı bir makalesi vardır…
KANİJE: Namık Kemâl; tarih…
ZİYA PAŞA
DEFTER-İ ÂMÂL: Ziya Paşa; anı;
Jean Jacque Rousseau’nun “ İtiraflar “ adlı eserinden etkilenerek yazmıştır;
batılı anlamda anı türünün ilk örneklerindendir; yazarın çocukluk anılarını
anlattığı bir eserdir; yarım kalmış bir eserdir…
EMİLE: Ziya Paşa; düzyazı; Jean
Jacque Rousseau’dan Türkçeye çok güzel bir dille çevirdiği bir eserdir…
ENGİZİSYON TARİHİ: Ziya Paşa;
tarih; çeviri bir eserdir…
EŞAR-I ZİYA: Ziya Paşa; şiir
kitabı; şairin kendi yazdığı şiirlerinin bulunduğu bir şiir kitabıdır; bu eser
şairin ölümünden sonra yayınlanmıştır…
HARABAT MUKADDİMESİ: Ziya Paşa;
Harabat’ın önsözü olan bu makale, bizde ilk edebiyat tarihi taslağı sayılır.
Ziya Paşa’nın burada verdiği hükümlerin yanlış ve eksik tarafları, bilgi
hataları ilk önce Namık Kemal’in hücumlarına uğramıştır…
HARABAT: Ziya Paşa; antoloji;
Türk edebiyatının ilk antoloji eseridir; Türk, Arap ve Fars edebiyatından seçme
şiirlerin yer aldığı bir divan şiiri antolojisidir; ayrıca yazar bu eserin başına
bir önsöz koyarak Şiir ve İnşa makalesindeki düşüncesini değiştirerek gerçek
edebiyatın Divan Edebiyatı olduğunu savunmuştur…
RÜYA: Ziya Paşa; mülakat (
röportaj ); edebiyatımızdaki mülakat türündeki ilk eseridir; karşılıklı konuşmalar
biçiminde yazmıştır; yazar eserinde çocukluk anılarını anlatmıştır; ayrıca yine
bu eserinde Sadrazam Ali Paşa’yı eleştirmiş, onun kötü bir yönetim göstermesinden
ötürü görevden alınması gerektiği üzerinde durmuştur…
ŞİİR VE İNŞA: Ziya Paşa; makale;
yazar bu eserinde, Halk şiirinin bizim gerçek şiirimiz olduğunu söylemiş ve
Divan şiirini eleştirmiştir…
ZAFERNAME: Ziya Paşa; eleştiri;
nazım-nesir karışımı bir eserdir; şair bu eserinde, dönemin sadrazamı olan Ali
Paşa’yı eleştirmek için yazmıştır; mizahi yönleri bulunan bu eser “ kaside,
tahmis, şerh “ olmak üzere üç bölümden oluşur; önemli bir hiciv örneğidir…
AHMET MİTHAT EFENDİ
DÜRDANE HANIM: Ahmet Mithat
Efendi; roman; macera romanı sayılabilecek bu eser, vaka kuruluşu, aksiyonu,
şahıslar kadrosu; ayrıca aşk ve adalet duygularındaki derinliğiyle dikkat
çeker; romanda, toplumda genç kızların eğitimi, evlilik kurumunu merkeze alması
bakımından dikkate değer bir eserdir…
FELATUN BEY’LE RAKIM EFENDİ:
Ahmet Mithat Efendi; roman; yazarın Rodos adasında sürgün olduğu yıllarda
yazdığı bir romandır; yazar bu romanında iki tipin çatışmasını anlatır; romanda
Felatun Bey, Batı’ya özenen, halktan uzaklaşan ve alafranga davranışlarıyla
gülünç duruma düşen bir tiptir. Rakım Efendi ise, akıllı, yeniliklere açık,
eğitime önem veren, çalışkan bir tiptir; Rakım Efendi, Ahmet Mithat Efendi’nin
kendi yaşamından bir yansımasıdır adeta; roman romantik anlayışa uygun bir
biçimde yazılmıştır…
HASAN MELLAH: Ahmet Mithat
Efendi; roman…
HENÜZ ON YEDİ YAŞINDA: Ahmet
Mithat Efendi; roman; Ahmet Mithat Efendi’nin doğalcılığa yöneldiği
romanıdır; romanda, Kalyopi’nin başından
geçenleri anlatırken dönemindeki Beyoğlu’nun fuhuş dünyasını da, gerçekçi ve
doğalcı bir anlatımla gözler önüne serer; bir kızın fuhuşa sürüklenmesinin
nedenlerini araştırır ve nasıl kurtulacağı konusunda, ahlâkçı bir gözle
öneriler getirir…
HÜSEYİN FELLAH: Ahmet Mithat
Efendi; roman; romanda, Hüseyin Fellah adlı bir gencin, bir gece İstanbul'da
düşmanları tarafından bıçaklanarak karanlık bir köşeye atılır. O gece kendisine
yardım eden Hüsna Hanım ve kızı Şehlevend'le Hüseyin Fellah'ın yolları tekrar
Cezayir'de, garip bir biçimde kesişmesinden sonraki olayları anlatır; iyiyle
kötünün mücadelesini, 'aşk' ekseninde konu alan Hüseyin Fellah “ tek başına bir
okul “ olarak tanımlanan, sade bir dille, halkın zevkine göre ve halk için
faydalı eserdir…
JÖN TÜRKLER: Ahmet
Mithat Efendi; roman; Ahmet Mithat Efendi'nin 10
yıllık bir sükût devresinden sonra kaleme aldığı Jön Türk romanı konusunu II Abdülhamit
idaresinin zulme dayanan baskılı döneminden alır. Esasında Abdülhamit’e büyük
bir sadakatle bağlı olduğunu bildiğimiz Ahmet Mithat’ın böyle bir konuyu ele
alması, eserin 'Meşrutiyet idaresine hâkim olan ittihatçıların maddî ve manevî
baskısı altında yazılmış olduğu' nu düşündürmektedir…
KARNAVAL: Ahmet Mithat Efendi;
roman…
PARİS’TE BİR TÜRK: Ahmet Mithat
Efendi; roman…
KISSADAN HİSSE: Ahmet Mithat
Efendi; hikâye…
LETAİF-İ RİVAYET: Ahmet Mithat
Efendi; hikâye; Türk edebiyatının hikâye türünün ilk örneğidir; 24 kitaplık bir
hikâye dizisidir; bu eserdeki hikâyelerin bazıları Batı’dan adapte edilmiştir;
hikâyeler de abartılı bir romantizm etkisi görülür; olması mümkün gözükmeyen
olayların hikâye edildiği bu eserler sürükleyiciliği yönüyle kendini
okutmuştur…
YENİÇERİLER: Ahmet Mithat Efendi;
hikâye…
MENFA: Ahmet Mithat Efendi; anı; 1873
yılında Rodos adasına sürgüne gönderilen yazarın bu döneme ait hatıralarını
anlattığı eseridir; ayrıca bu eserinde, Osmanlı İmparatorluğu’nun en karışık
yıllarına ait önemli bilgiler yer almaktadır…
AVRUPA’DA BİR CEVELAN: Ahmet
Mithat Efendi; gezi yazısı; Ahmet Mithat Efendi’nin 1889'da Stockholm'de
yapılan Şarkiyatçılar Kongresi'ne Osmanlı delegesi olarak gitmiş, ardından
Paris'teki Dünya Sergisi'ni ve Avrupa'nın birçok şehrini ziyaret etmiş, bu seyahatini
anlattığı eseridir…
AÇIK BAŞ: Ahmet Mithat Efendi;
oyun…
ÇENGİ: Ahmet Mithat Efendi; oyun…
ÇERKES ÖZDENLER: Ahmet Mithat
Efendi; oyun…
EYVAH: Ahmet Mithat Efendi; oyun…
SİYAVUŞ: Ahmet Mithat Efendi;
oyun…
ŞEMSETTİN SAMİ
TAAŞŞUK-I TAL’AT VE FİTNAT:
Şemseddin Sami; roman; edebiyatımızdaki ilk yerli romandır; romantik bir aşk
macerasının anlatıldığı eser tekniği ve karakterleri yönünden pek başarılı
değildir; romanda görücü usulü ile evlilik ve bunun sakıncaları anlatılır;
eserde Talat ve Fitnat'ın aşkı anlatılır; romanın dili
dönemine göre oldukça sadedir; romantizmin akımın etkisinde yazılmış bir
eserdir…
KAMUS-I ARABÎ: Şemseddin Sami;
sözlük; Arapça – Türkçe bir sözlüktür…
KAMUS-I FRANSEVİ: Şemseddin Sami;
sözlük; Fransızca – Türkçe bir sözlüktür…
KAMUS-I TÜRKÎ: Şemseddin Sami;
sözlük; “ Türk “ adını taşıyan ilk sözlüktür; Türkçe bir sözlüktür; yazar bu
eserinde, Osmanlıcada kullanılan, ancak konuşulan Türkçeye girmeyen Arapça ve
Farsça sözcükleri ayıkladı, Türkçe kökenli sözcüklere ağırlık verdi; ayrıca,
Türkçeyi zenginleştirmek için dile tekrar kazandırılması gerektiğine inandığı
doğu Türkçesine ve Anadolu Türkçesine özgü kelimelere yer verdi…
KAMUSÜ’L ALAM: Şemseddin Sami;
sözlük; çok geniş bir sözlüktür; 6 ciltlik bir ansiklopedik özelliği taşır;
Türkçe hazırlanmış en kapsamlı modern ansiklopedik bir eserdir…
ROBENSON CRUSOE ( ÇEVİRİ):
Şemseddin Sami; roman; ünlü İngiliz yazar Daniel Defoe’nun eserinin Türkçeye
çevirisidir...
SEFİLLER ( ÇEVİRİ ): Şemseddin
Sami; roman; ünlü Fransız yazar Victor Hugo’nun eserini Türkçeye çevirisidir…
BESA YAHUT AHDE VEFA: Şemsettin
Sami, oyun…
GAVE: Şemsettin Sami; oyun
SEYDİ YAHYA: Şemseddin Sami;
tiyatro; Şeydi Yahya, Şemsettin Sami'nin ikinci tiyatro oyunudur. Matbuatı
Ceyyide yayınlarının ikincisi olarak yayınlanan oyun, "beş fasıldan ibaret
bir facia"dır. Oyunun ilk iki perdesi Raze kalesinde, son üç perdesi ise
Kaştale şehrinde geçer. Olay hicri 9. yüzyılın sonları ile 10. yüzyılın başlarında
Endülüs'te cereyan etmektedir…
AHMET VEFİK PAŞA
LEHÇE-İ OSMANÎ: Ahmet Vefik Paşa;
sözlük; yazar bu sözlüğünde Türkçe sözcüklerle dilimizde kullanılmakta olan
yabancı sözcükleri ayrı ayrı toplamıştır; ayrıca bu sözlükte “ Türk “
sözcüğünün açıklanmasında Osmanlıların büyük Türk milletinin bir parçası olduğunu
ortaya koymuştur…
MÜNTAHABAT-I DURUB-I EMSAL :
Ahmet Vefik Paşa; sözlük; yazarın Türk atasözlerini toplayıp derlediği bir
atasözü sözlüğüdür…
ŞECERE-İ TÜRK: Ahmet Vefik Paşa;
tarih; Ebulgazi Bahadır Han’ın eserinin Osmanlıcaya çevirisidir…
ADAMCIL ( MANZUM ÇEVİRİ ) : Ahmet
Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye
çevirisidir…
SAVRUK (MANZUM ÇEVİRİ ) : Ahmet
Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye
çevirisidir…
TARTÜF ( MANZUM ÇEVİRİ ) : Ahmet
Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye
çevirisidir…
DON CİVANİ ( MENSUR ÇEVİRİ ) :
Ahmet Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye
çevirisidir…
DUDU KUŞLARI ( MENSUR ÇEVİRİ ) :
Ahmet Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye çevirisidir…
İNFİAL-İ AŞK (MENSUR ÇEVİRİ) :
Ahmet Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye
çevirisidir…
KADINLAR MEKTEBİ ( MANZUM ÇEVİRİ )
: Ahmet Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye
çevirisidir…
KOCALAR MEKTEBİ ( MANZUM ÇEVİRİ ) :
Ahmet Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye
çevirisidir…
OKUMUŞ KADINLAR ( MENSUR ÇEVİRİ )
: Ahmet Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye
çevirisidir…
AZARYA ( UYARLAMA ) : Ahmet Vefik
Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye uyarlamasıdır…
DEKBAZLIK ( UYARLAMA ) : Ahmet Vefik
Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye uyarlamasıdır…
MERAKİ ( UYARLAMA ) : Ahmet Vefik
Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye uyarlamasıdır…
TABİB-İ AŞK ( UYARLAMA ) : Ahmet
Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye uyarlamasıdır…
YORGAKİ DANDİNİ ( UYARLAMA ) :
Ahmet Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye
uyarlamasıdır…
ZOR NİKÂHI ( UYARLAMA ) : Ahmet
Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye uyarlamasıdır…
ZORAKİ TABİB ( UYARLAMA ) : Ahmet
Vefik Paşa; komedi; ünlü Fransız yazar Moliere’nin eserinin Türkçeye uyarlamasıdır…
DİREKTÖR ÂLİ BEY
AYYAR HAMZA ( UYARLAMA ): Direktör Ali Bey; komedi; ünlü Fransız yazar
Moliere’nin eserinin Türkçeye çevirisidir…
KOKONA YATIYOR: Direktör Ali Bey;
komedi…
LEHÇETÜ’L HAKAYIK: Direktör Ali
Bey; sözlük; yarın mizahi bir sözlüğüdür, ilk özdeyişler kitabı olarak da kabul
edilir…
MİSAFİR-İ İSTİSKAL: Direktör Ali
Bey; komedi…
SEYAHAT JURNALI: Direktör Ali
Bey; günlük; Türk edebiyatının batılı
anlamda ilk günlük türünde eserdir…
ABDÜLHAK HAMİT TARHAN
DUHTER-İ HİNDU: Abdülhak Hamit
Tarhan; mensur oyun; yazar bu oyununda uzak bir ülkede geçen bir olayı anlatmıştır…
EŞBER: Abdülhak Hamit Tarhan;
aruzla yazılan ilk manzum oyun, 1880 …
FİNTEN: Abdülhak Hamit Tarhan;
mensur oyun; yazarın en başarılı oyundur; 19. yüzyıl İngiltere’nde geçen bu
oyunda Macbeth’in etkisi vardır…
İÇLİ KIZ: Abdülhak Hamit Tarhan;
mensur oyun…
İLHAN: Abdülhak Hamit Tarhan;
manzum oyun…
LİBERTE: Abdülhak Hamit Tarhan;
manzum oyun…
MECERA-YI AŞK: Abdülhak Hamit
Tarhan; mensur oyun; yazarın ilk tiyatro eserdir; yazarın Tarhan’daki hayatını
anlattığı bir eserdir…
NESTEREN: Abdülhak Hamit Tarhan;
manzum oyun; yazar bu eserinde zalim bir hükümdara başkaldırmayı anlatır;
bu eserden sonra yazarın Paris Büyükelçiliği'nde İkinci Kâtipliği görevinden
alınır...
SABR U SEBAT: Abdülhak Hamit
Tarhan; mensur oyun…
SARDANAPAL: Abdülhak Hamit
Tarhan; manzum oyun…
TARIK YAHUT ENDÜLÜS FETHİ:
Abdülhak Hamit Tarhan; mensur oyun…
TEZER: Abdülhak Hamit Tarhan;
manzum oyun…
ZEYNEP: Abdülhak Hamit Tarhan;
yarısı manzum, yarısı mensur oyun…
BUNLAR O’DUR: Abdülhak Hamit
Tarhan; şair bu şiirinde ölüm teması üzerinde durmuştur
DİVANELİKLERİM YAHUT BELDE:
Abdülhak Hamit Tarhan; şiir; yazar bu şiirini Batı nazım biçimleriyle
yazmıştır; şiirde yazarın Paris izlenimlerini anlatılır…
GARAM: Abdülhak Hamit Tarhan;
şiir; şair bu şiirinde hüzünlü bir aşk hikâyesini anlatmıştır…
HACLE: Abdülhak Hamit Tarhan;
şiir; şiirde ölüm teması ele alınmıştır…
İLHAM-I VATAN: Abdülhak Hamit
Tarhan; şiir; şair bu şiirinde yurt sevgisini konu edinmiştir…
MAKBER: Abdülhak Hamit Tarhan;
şiir; yazar bu şiirini, ilk eşi Fatma Hanım’ın Beyrut’ta ölümü üzerine yazmıştır,
şiirde derin bir ölüm teması işlenmiştir; yazarın en meşhur şiiridir…
ÖLÜ: Abdülhak Hamit Tarhan; şiir;
şiirde ölüm teması ele alınmıştır…
SAHRA: Abdülhak Hamit Tarhan;
şiir; edebiyatımızdaki ilk pastoral şiirdir; yazarın ilk şiiridir; yazarın bu
eserinde pastoral nitelikli şiirleri vardır; bunlar gözleme dayanmayan, kır ve
köy hayatının övgüsü olan şiirleridir…
TAYFLAR GEÇİDİ: Abdülhak Hamit
Tarhan; şiir kitabı…
VALİDEM: Abdülhak Hamit Tarhan;
şiir; edebiyatımızdaki kafiyesiz ilk şiirdir; şair bu şiirinde annesini anlatmıştır…
RECAİZADE MAHMUT EKREM
ARABA SEVDASI: Recaizade Mahmut
Ekrem; roman; Türk edebiyatının ilk realist ( gerçek ) romanıdır; yazar
bu romanda yanlış Batılaşma anlayışını mizahi öğelerle
gözler önüne sermektedir; romanda geçen olaylar ve karakterler
bütünüyle doğal ve yerlidir; roman, Batılaşmayı yanlış anlayan, kendi kültürüne
yabancılaşmış
bir genç olan Bihruz Bey’in yaşadıklarını anlatır; yazar yanlış
Batılaşmayı anlatırken Bihruz Bey’in içine düştüğü Batı hayranlığına uğruna
yapılan komiklikleri anlatır…
MUHSİN BEY: Recaizade Mahmut
Ekrem; hikâye…
ŞEMSA: Recaizade Mahmut Ekrem;
hikâye…
AFİFE ANJELİK: Recaizade Mahmut
Ekrem; tiyatro; yazarın ilk tiyatro eserdir; yazar bu eserinde, daha çok devrin
tiyatroya olan eğilimleri dolayısıyla yazarı tarafından bu yolda denenmiş bir
eserdir; eser, edebiyat tarihimizin öncü
birikimleri arasında sayılmalıdır…
ATALA: Recaizade Mahmut Ekrem;
oyun; yazar bu eserini, Fransız yazar Chateaubriand roman türündeki eserini
Türkçeye çevirerek oyun haline getirmiştir…
ÇOK BİLEN ÇOK YANILIR: Recaizade
Mahmut Ekrem; tiyatro; komedi türünde yazılmış bir eserdir; yazar
bu eserinin konusunu Binbir Gündüz Hikâyeleri’nden almıştır; eserde, kendi
kazdığı kuyuya yine kendisi düşen Maraş kadısı Azmi Efendi'nin serüvenini
anlatır…
VUSLAT: Recaizade Mahmut Ekrem;
tiyatro; yazarın bu eserinde, Namık Kemal’in eseri olan “ Zavallı Çocuk “ adlı
tiyatro eserinin etkisinde kaldığı görülür…
AH NEJAT: Recaizade Mahmut Ekrem;
şiir; 15 yaşındayken veremden ölen oğlunun anısına kaleme aldığı şiiridir; elem
ve hüznün ağır bastığı bir şiirdir…
NAĞME-İ SEHER: Recaizade Mahmut
Ekrem; şiir kitabı; şairin ilk şiir kitabıdır; buradaki şiirleri genellikle Divan
şiirinin özelliklerini taşıyan şiirleridir…
NİJAD EKREM: Recaizade Mahmut
Ekrem; şiir kitabı; 1900'de henüz 15 yaşındayken veremden ölen oğlunun anısına
kaleme aldığı eseridir; içinde oğlunun yazıları da vardır…
PEJMÜRDE: Recaizade Mahmut Ekrem;
şiir kitabı…
YADİGÂR-I ŞEBAB: Recaizade Mahmut Ekrem; şiir kitabı; şairin Tanzimat
şiiri geleneğine uygun yazdığı şiirleridir; şiirlerinde bireysel temalara yer
vermiştir…
ZEMZEME 1-2-3: Recaizade Mahmut Ekrem;
şiir kitabı…
TAKDİR-İ ELHAN: Recaizade Mahmut
Ekrem; eleştiri; yazarın şiirle ilgili görüşlerini yer aldığı Zemzeme adlı şiir
kitabının önsözüne koyduğu eleştiri türündeki bir eserdir; yazar bu eserinde
kafiyenin kulak için olduğunu savunmuştur. Buna karşılık Muallim Naci’de kafiyenin
göz için olduğunu savunarak Zemzeme’ye karşı Demdeme’yi yazmıştır…
KUDEMADAN BİRKAÇ ŞAİR: Recaizade
Mahmut Ekrem; eleştiri; biyografik bir eserdir; eserde bazı şairleri kendi
kişisel duygularıyla eleştirmiştir…
ZEMZEME ÖNSÖZÜ: Recaizade Mahmut
Ekrem; eleştiri…
TALİM-İ EDEBİYAT: Recaizade
Mahmut Ekrem; düzyazı; yazarın kendi hazırladığı edebiyatla ilgili görüşlerini
bir araya getirdiği bir kitaptır; bir ders kitabıdır; öğretmenlik yaparken
öğrencilerine okuttuğu bir eserdir; Yeni edebiyatı örneklendiren bir eserdir…
SAMİPAŞAZADE SEZAİ
SERGÜZEŞT: Sami Paşazade Sezai;
roman; romanın Türk edebiyatındaki önemi, romantizm akımından realizme geçişini
gösteren bir eserdir; edebiyatımızdaki ilk gerçekçi romanlardan biridir; yazar
bu romanda esaret ve insan ticareti konuşlarını eleştirmiştir; romanda, Kafkasya’dan
kaçırılarak İstanbul’a getirilen dokuz yaşarında güzel bir Çerkez kızı olan
Dilber’in yaşadığı sıkıntıları anlatır…
KÜÇÜK ŞEYLER: Sami Paşazade
Sezai; hikâye; edebiyatımızdaki Batılı anlamda ilk hikâye eseridir; küçük
hikâye türünün ilk örneğidir; yazar bu eserini Alphonse Daudet’in etkisiyle
yazmıştır…
ŞÎR: Sami Paşazade Sezai;
tiyatro; üç perdelik bir oyundur…
İCLÂL: Sami Paşazade Sezai; anı;
yazarın bu eserinde, yeğeni İclâl’in ölümü üzerine yazdığı mersiye, bazı nesirleri ve hatıraları
vardır…
RUMUZ-UL EDEP: Sami Paşazade
Sezai; anı, gezi yazısı ve söyleşi türündeki bir eserdir…
MUALLİM NACİ
ATEŞPARE: Muallim Naci; şiir
kitabı…
FÜRUZAN: Muallim Naci; şiir
kitabı…
SÜNBÜL: Muallim Naci; şiir
kitabı…
ŞERARE: Muallim Naci; şiir
kitabı…
KÖYLÜ KIZLARIN ŞARKISI: Muallim
Naci; şiir; edebiyatımızda köyden söz eden ilk şiirdir…
DEMDEME: Muallim Naci; şiir -
eleştiri; Recaizade Mahmut Ekrem’in Zemzeme ve Takdir-i Elhan’daki
eleştirilerine karşı yazmıştır…
ISTILAHAT-I EDEBİYE: Muallim
Naci; eleştiri; edebiyatla ilgili terimlerin olduğu eleştiri türündeki bir eserdir…
LÜGAT-I NACİ: Muallim Naci;
sözlük; yazar bu eserinde, Osmanlı Türkçesine Arapça, Farsçadan geçmiş kelimelerle
Batı dillerinden geçmiş kelimeleri içinde toplamış, tamamen edebi bir lügat
oluşturmuştur…
ÖMER’İN ÇOCUKLUĞU: Muallim Naci;
anı; yazar bu eserinde, sekiz yaşına kadar yaşadığı günleri anlattığı bir anı
kitabıdır; yazar çocukluk günlerini anlatırken, içinde yaşadığı toplumun
inançları, gelenekleri, hassasiyetleri konusunda pek çok bilgiyi de okuruna aktarır…
NABİZADE NAZIM
HEVES ETTİM: Nabizade Nazım; şiir
kitabı…
KARABİBİK: Nabizade Nazım; roman;
edebiyatımızda ilk köy romanı olarak kabul edilir; eser romandan çok uzun
hikâye özelliklerine sahiptir; edebiyatımızda realizmin başarılı örnekleri
arasında yer alır; yazar bu romanında, Antalya’nın Kaş ilçesinin Beymelik köyünde
babasından kalma tarlanın dört dönümünü komşusuna satan Karabibik’in, kalan
sekiz dönümünü de Yosturoğlu’na kaptırmamak için ortaya koyduğu çabayı
anlatır…
YADİGÂRLARIM: Nabizade Nazım;
hikâye…
ZAVALLI KIZ: Nabizade Nazım;
hikâye…
ZEHRA: Nabizade Nazım; roman;
edebiyatımızın ilk tezli romanıdır; ilk psikolojik roman denmesi de sayılır;
yazar romanında “ kıskançlık “ teması üzerinde durmuştur; romandaki
psikolojik tahliller ve kıskançlık psikolojisinin geliştirilmesi özenle
anlatılmıştır; yazar olayı ve olayın geçtiği çevreyi realist bir biçimde anlatmıştır…
Tags:
edebiyat
