Edebiyatta İlkler
ÖSYM Edebiyat sınavlarında genel olarak ''Edebiyatta İlkler'' sorularını her yıl sormaktadır. Bu tarz bilgiler önemli olduğu gibi sorulma ihtimali yüksektir. Bunun için sizler için dönem dönem hazırlamış olduğumuz edebiyatta ilkler listesine çalışmanızı tavsiye ediyoruz. Bu bilgileri öğrenmeniz edebiyat sorularında netlerinizin artmasını sağlayacak önemli bir faktör olacaktır. ÖSYM'nin sınavlarda doğrudan veya dolaylı olarak sorduğu bu bilgileri bir araya getirilerek sizler için hazırlanmıştır bu bilgilerin gelecek sınavlarda da sorulma ihtimali çok yüksektir.✔ Edebiyatta ilkler listesinden faydalanarak hem zamandan tasarruf edebilir ayrıca hafızanızı tazeleyebilirsiniz.
TÜRK EDEBİYATINDA İLKLER :
1. Türk Edebiyatı’nın ilk yazılı ürünleri, Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin – Orhun Yazıtları
2. Orhun Yazıtlarını ilk okuyup çözümleyen – Danimarkalı bilgin Thomsen’dır.
3. İlk Mesnevi, İlk didaktik şiir örneğimiz ve aruzla yazılan ilk eserimiz – Yusuf Has Hacip’in yazdığı Kutadgu Bilig.
4. İlk sözlük – Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügat-it Türk’üdür.
5. İlk biyografik eser – Ali Şir Nevai’nin – Mecalis’ün Nefais
6. Anadolu Türk Edebiyatında ilk biyografik eser – Edirneli Sehi Bey’in – Heşt Behişt’idir.
7. Tasavvuf alanında ilk şair – Ahmet Yesevi’dir.
8. İlk anı türü örneği – Babür Şah – Babürname’dir.
9. İlk gezi türüyle eser – Evliya Çelebi’nin Seyahatname- si’dir.
10. İlk fabl örneği – Şeyhi’nin Harname’sidir.
11. Divan Edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi ve şarkıyı icat eden: Nedim’dir.
12. İlk özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık
13. Tanzimat Edebiyatı sanatçısı olan Şinasi, batılı anlamda ilk fabl örneğini vermiştir.
14. İlk roman çevirisi – Fenelon’dan – Telemak ( Yusuf Kamil Paşa)
15. İlk roman örneği – Şemsettin Sami – Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat.
16. İlk edebi roman – Namık Kemal – İntibah ( Sergüzeşt-i Ali Bey)
17. İlk tarihi roman – Namık Kemal – Cezmi ( 1880 )
18. İlk köy romanı – Nabizade Nazım – Karabibik ( 1890 )
19. İlk realist roman – Recaizade Mahmut Ekrem – Araba Sevdası.
20. İlk psikolojik roman – Mehmet Rauf – Eylül’dür.
21. İlk modern roman örneklerini –Halit Ziya Uşaklıgil’in – Mai ve Siyah – Aşk-ı Memnu.
22. İlk tezli ( bir görüşü savunan ) romanımız – Nabizade Nazım – Zehra.
23. İlk öykü örneklerini – Ahmet Mithat Efendi – Letaif-i Rivayat ( Bilinene göre ilk)
24. Batılı anlamda ilk öyküye örnek – Samipaşazade Sezai – Küçük Şeyler.
25. İlk tiyatro çevirileri – Ahmet Vefik Paşa – Moliere’den yapmıştır.
26. Sahneye konulan ilk tiyatro eseri – Namık Kemal – Vatan Yahut Silistre.
27. Şinasi’nin Edebiyata kazandırdığı ilkleri şunlardır:
✔ İlk batılı anlamda tiyatro “Şair Evlenmesi” (1859)
✔ Şinasi’nin ilk şiir çevirileri – Racine, Lamartine ve Fenelon’dandır.
✔ Şinasi’nin ilk ilk fabl çevirileri – Fransız şair La Fontaine’dendir.
✔ İlk makale örneği – Mukaddime ( Tercüman-ı Ah- val’de yayımlandı.)
✔ Noktalama işaretlerini ilk kullanan kişi Şinasi’dir.
28. İlk özel gazate – Tercüman-ı Ahval (1860) Şinasi ve Agâh Efendi tarafından çıkarıldı.
29. İlk epik tiyatro örneği – Haldun Taner – Keşanlı Ali Des- tanı.
30. İlk uyaksız şiir – Abdülhak Hamit Tahran yazmıştır.
31. Divan şiirinin ilk şairi – Hoca Dehhani’dir.
32. İlk pastoral şiir örneklerini – Abdülhak Hamit Tahran– Sahra’da vermiştir.
33. İlk resmi gazete – Takvim-i Vakayi (1831)
34. İlk yarı resmi gazete – Ceride-i Havadis (1840)
35. İlk dergi örneği – Münif Paşa Mecmua-ı Fünun’dur.
36. İlk mizah dergisi – Teodar Kasap’ın çıkardığı “Diyojen”.
37. İlk antoloji – Harabat (Ziya Paşa)
38. İlk günlük (batılı anlamda) Direktör Ali Bey “Seyahat Jurnali”
39. Yusuf Kamil Paşa’nın yazdığı yer adları bakımından zengin sözlük – “Lehçe-i Osmanî”
40. Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz – Fuat Köprülü
41. Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk örnekleri veren – Tevfik Fikret
42. Edebiyatımızdaki milli dönemin açılmasına öncülük eden – Mehmet Emin Yurdakul
BATI EDEBİYATINDAKİ ÖNEMLİ YAZARLAR VE ESERLERİ
43. Eflatun: Devlet, Kanunlar, Ziyafet, Sokrates’in Savunması
44. Homeros: İlyada, Odisse
45. Sophokles: Kral Oidipus, Elektra, Trakhisli Kadınlar
46. Euripides: İphigeneia Alis’te, Orestes, Andromaque
47. Heredotos: Tarih
48. Çiçero: Nutuklar, Hitabet, Cumhuriyet, Dostluk
49. Vergilius: Bocilica, Georgeia
50. Seneca: Dialoglar, Troialılar, Agomennon
51. Dante: Divinia Commedia ( İlahi Komedya )
52. Ariosta: Çılgın Orlando
53. Tasso: Kurtarılmış Kudüs, Aminta
54. Cervantes: Don Quijote ( Don Kişot )
55. Montaigne: Denemeler
56. F. Bacon: Denemeler
57. Cornielle: Le Cid, Horace
58. Racine: Andromaque, Phedre
59. Moliere: Gülünç Kibarlar, Tartuffe, Adamcıl, Zoraki He- kim, Cimri, Hastalık Hastası
60. La Fontaine: Fabller
61. Pascal: Düşünceler
62. Montesquieu: Kanunların Ruhu, İran Mektupları
63. Voltaire: Henriade, Zadig
64. J. J Rousseau: İtiraflar, Toplum Sözleşmesi, Emile
65. Lamartine: Şairine Düşünceler, Graziella
66. V. Hugo: Hernani, Sefiller, Notr Dame de Paris, Cromwell, Cezalar
67. Balzac: Eugenie Grandot, Goriot Baba, Vadideki Zam- bak, Mutlağın Peşinde
68. Stendhal: Kırmızı ve Siyah, Parma Manastırı
69. Flaubert: Madam Bovary, Salambo, Duygusal Eğitim, Üç Hikâye
70. A. Daudet: Değirmenimden Mektuplar, Pazartesi Hikâye- leri, Sapho, Küçük Şey
71. E. Zola: Meyhane, Germinal, Deneysel Roman, Nana
72. Maupassant: Güzel Dost, Tombalak, Ayışığı, Küçük Roque
73. Baudelaire: Kötülük Çiçekleri
74. Albert Camus: Veba, Yabancı, Düşüş
75. Shakespeare: Venedik Taciri, Hamlet, Romeo ve Juliet, Othello, Kral Lear
76. Milton: Kaybolmuş Cennet
77. Daniel Defoe: Robinson, Crusoe
78. Charles Dickens: Antikacı Dükkânı, David Copperfield
79. Goethe: Faust
80. Schiller: Don Carlos, Wilhelm Tell
81. Puşkin: Maça Kızı, Çingeneler
82. Gogol: Müfettiş, Kumarcılar, Ölü Canlar
83. Dostoyevski: Suç ve Ceza, Budala, Karamazov Kardeşler
84. Tolstoy: Savaş ve Barış, Anna Karanina, İvan İlyiç’in Ölümü, Hacı Murat, Kazaklar
85. Gorki: Ana
86. İbsen: Hortlaklar, Halk Düşmanı
87. Edgar Allan Poe: Kuzgun, Annabel Lee, Canlar
88. Mark Twain: Missisipi’de Hayat
89. Jack London: Uçurum Halkı, Martin Eden, Vahşetin Çağrısı
90. Ernest Hemingway: Çanlar Kimin İçin Çalıyor, Silahlara Veda
91. John Steinbeck: Gazap Üzümleri, Fareler ve İnsanlar, Sardalya Sokağı.
TÜRK EDEBİYATINDAN İLKLER :
92. Türk edebiyatının ilk yazılı ürünleri: 8.yy’da yazılan Orhun Abideleri
93. İlk anı: Moğol imparatoru Babürşah’ın Babürname’si
94. İlk bibliyografya: Kâtip Çelebi’nin yazdığı Keşfü’z Zünun
95. Türk edebiyatının ilk tasavvuf şairi: Ahmet Yesevi
96. Türkçenin ilk dil bilgisi kitabı: Süleyman Paşa’nın yazdığı Sarf-ı Türkî
97. Edebiyatımızda gezi türünün ilk örneği: Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi
98. Edebiyatımızda ilk Fabl Örnekleri: Şeyhi'nin Harnamesi
99. Batılı anlamda ilk Fabl Örnekleri: Şinasi tarafından verildi
100. İlk çeviri roman: Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan yaptığı Telemak çevirisidir.
101. İlk yerli roman: Şemsettin Sami’nin Taaşşuk u Talat ve Fitnat (1872)
102. İlk edebi roman: Namık Kemal’in İntibah eseridir. (1876)
103. İlk tarihi roman: Namık Kemal Cezmi adlı eseri ( 1880 )
104. İlk köy roman: Nabizade Nazım’ın Karabibik eseridir. (1890)
105. İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası.
106. İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf’un yazdığı Eylül adlı eser (1901)
107. İlk Modern roman örnekleri: Halit Ziya Uşaklıgil’in Mavi ve Siyah (1897), Aşk-ı Memnu (1900)
108. İlk tezli ( bir görüşü savunan ) roman: Nabizade Nazım’ın Zehra’sıdır. (1896)
109. İlk öykü örnekleri: Ahmet Mithat Efendi’nin Letaif-i Rivayet (1870-1895)
110. Batılı anlamda ilk öykü: Samipaşazade Sezai’nin Küçük Şeyler’idir. (1892)
111. İlk tiyatro çevirisi: Ahmet Vefik Paşa’nın Fransız Moliere’den yaptığı çevirilerdir. (1869)
112. Sahnelenen ilk tiyatro: Namık Kemal’in Vatan Yahut Silistre.
113. Batılı anlamda ilk tiyatro: Şinasi’nin Şair Evlenmesi (1859)
114. İlk şiir çevirileri: Şinasi’nin Racine-Lamatine, Fenelon’dan yaptığı çevriler (1859)
115. İlk makale: Şinasi’nin Tercüman-ı Ahval’de yayımladığı Mukaddime
116. İlk atasözleri kitabı: Şinasi Durub-ı Emsal-i Osmaniye
117. İlk noktalama işaretleri: Şinasi (1859)
118. İlk özel gazete: Şinasi ve Agah Efendi, Tercüman-ı Ahval (1860)
119. Edebiyat sözcüğünü bizde ilk kullanan: Şinasi’dir.
120. İlk Epik Tiyatro: Haldun Taner’in Keşanlı Ali Destanı (1964)
121. İlk divan şairimiz: Hoca Dehhani (13 yy.)
122. İlk resmi gazete: Takvim-i Vakayi (1831)
123. İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis (1840) Churchill
124. İlk antoloji: Ziya Paşanın Harabat
125. İlk Pastoral şiir: A.Hamit Tahran-Sahra
126. Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan: A.Hamit (Eşber ve Sardanapal)
127. Heceyle Yazılan ilk manzum tiyatro eseri: A.Hamit- Nesteren
128. İlk Bibliyografya: Keşfü’z-Zünün-Kâtip Çelebi
129. İlk hamse yazarı: Ali Şir Nevai
130. İlk tezkire: Ali Şir Nevai’nin Mecalisü’n-Nefais
131. İlk Mizah dergisi: Diyojen, Teodor Kasap
132. İlk fıkra yazarı: Ahmet Rasim
133. Bilinen ilk Türk yazarı: Yollug Tigin ve Vezir Tonyukuk
134. Türkçe yazılan ilk kitap: Kutadgu Bilig
135. İlk siyasetname: Kutadgu Bilig
136. İlk Mensur şiir örneklerini veren: Halit Ziya Uşaklıgil
137. Şiirde ilk defa “Türk” kelimesini kullanan: M. Emin Yurda- kul
138. Dünya Edebiyatında ilk modern roman: Carvantes-Don Kişot
139. İlk edebi bildiriyi yayınlayan topluluk: Fecr-i Ati
140. İlk seyahatname: Mir’atü’l Memalik – Ali Seydi Reis
141. İlk edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi
142. Batılı anlayıştaki edebiyat tarihçimiz: Fuat Köprülü
143. Dünya Edebiyatındaki ilk hikâyeci ve eseri: Boccaio - Decameron
144. İlk natüralist eserimizin yazarı: N.Nazım - Zehra
145. Türkçenin ilk dilbilgisi kitabı: Süleyman Paşa – Sarf-i Türk
146. Divan edb. “Mahallileşme” akımının temsilcisi: Nedim
147. Şarkıyı icad eden: Nedim
148. İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi: Kamus’ül A’lam
149. İlk Türkçe sözlük: Şemseddin Sami - Kamus-ı Türki
150. İlk Özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey - Lehçetü’l Hakayık
151. Trajedi türünde ilk eser veren: Ali Haydar Bey
152. Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin: Orhun Abideleri
153. Edebiyatımızda objektif-eleştirinin nasıl olacağını ilk açıklayan: R.Mahmut Ekrem
154. Edebiyatımızda milli dönemin açılmasına öncülük eden: Mehmet Emin Yurdakul
155. Türkçenin zengin, güçlü bir dil olduğunu savunan ilk eser: Divan-ı Lügat-it Türk
156. Konuşma dilinde yazılmış ilk hikâyenin yazarı: Ömer Seyfettin
157. Kadın sorununun edebiyatımıza ilk kez girdiği roman: A.Mithat – Henüz On Yedi Yaşında
158. Dilde sadeleşmeyi savunan ilk yayın organı: Genç Ka- lemler
159. Kurtuluş Savaşımızı doğrudan işleyen ilk roman: Ateşten Gömlek
160. Hikâyede gerçek anlamda ilk kez Anadolu’yu işleyen: Refik Halit – Memleket Hikâyeleri
161. Edebiyatımızın ilk kafiyesiz şiiri yazan: A. Hamit Tarhan - Validem
162. İlk köy şiiri: Muallim Naci - Köylü Kızların Şarkısı
163. İlk Alfabemiz: Göktürk alfabesi
164. Tekke şiirimizin babası: Ahmet Yesevi
165. İlk Türk destanı: Alp Er Tunga
166. Bizde Batılı anlamda ilk eleştiriyi yazan: Namık Kemal
167. İlk kadın romancımız: Fatma Aliye Hanım
168. Süslü nesrin ilk temsilcisi: Sinan Paşa
169. Dünyanın bilinen ilk destanı: Sümerlerin Gılgamış Desta- nı
170. Okullar için hazırlanan ilk edebiyat kitabı: R.Mahmut Ekrem - Talim-i Edebiyat
171. Dünyada Komedi türünün ilk büyük ustası: Aristofanes
172. Dünyada Trajedi türünün ilk büyük ustası: Aiskylos (Aşil)
173. İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı: A. Vefik Paşa
174. Deneme türünün kurucusu: Montaigne
175. En başarılı psikolojik roman yazarımız: Peyami Sefa
176. İlk psikolojik roman ve yazarı: Mehmet Rauf - Eylül
177. İlk çocuk şiirlerini yazan: Tevfik Fikret - Şermin.
Tags:
edebiyat
